İhtiyati haciz, İcra ve İflas Kanunu’nda düzenlenen geçici bir hukuki koruma türüdür. İhtiyati haciz, alacaklının para alacağına kavuşması amacıyla borçlunun mal ve haklarına geçici olarak mahkeme kararıyla haciz işlemi uygulanmasıdır.

I.İhtiyati Haciz Kararı Verilebilmesi İçin Aranan Şartlar:

İhtiyati haciz kararı verilebilmesi için kanunda belli şartlar ön görülmüştür. İcra ve İflas Kanunu’nun 257. Maddesine göre;

‘’Rehinle temin edilmemiş ve vadesi gelmiş bir para borcunun alacaklısı, borçlunun yedinde veya üçüncü şahısta olan taşınır ve taşınmaz mallarını ve alacaklariyle diğer haklarını ihtiyaten haczettirebilir.

Vadesi gelmemiş borçtan dolayı yalnız aşağıdaki hallerde ihtiyati haciz istenebilir:

1 – Borçlunun muayyen yerleşim yeri yoksa;

 2 – Borçlu taahhütlerinden kurtulmak maksadiyle mallarını gizlemeğe, kaçırmağa veya kendisi kaçmağa hazırlanır yahut kaçar ya da bu maksatla alacaklının haklarını ihlâl eden hileli işlemlerde bulunursa; Bu suretle ihtiyati haciz konulursa borç yalnız borçlu hakkında muacceliyet kesbeder.’’

İlgili kanun hükmü gereğince ihtiyati haciz kararı verilebilmesi için;

• İhtiyati haciz isteyen tarafın alacaklı sıfatının bulunması gerekmektedir.
• Para borcunun söz konusu olması gerekmektedir.
• Rehinle temin edilmemiş bir alacak söz konusu olmalıdır.
• Alacağın vadesinin gelmiş olması gerekmektedir. (Kural olarak, ancak vadesi gelmiş olan yani «muaccel olan» alacaklar için ihtiyati haciz istenebilir.)
• Vadesi gelmemiş bir alacaktan dolayı ihtiyati haciz istenebilmesi için;

-Borçlunun belirli bir yerleşim yerinin olmaması,

-Borçlunun borcunu ödememek amacıyla mallarını gizlemesi, mallarını kaçırmaya hazırlanması, kaçmaya hazırlanması, kaçması, alacaklının haklarını ihlal eden hileli işlemlerde bulunması

Gerekmektedir.

Mahkemece ihtiyati haciz kararı verilip verilmeyeceği kanunda yazılan şartların somut olayda mevcut olup olmadığına göre değişmektedir. İhtiyati haciz talep eden alacaklı alacağı ve haciz sebepleri hakkında mahkemeye kanaat getirecek delilleri sunmaya mecburdur. İhtiyati haciz kararının verilmesi halinde mahkemece alacaklının teminat ödemesi istenebilir. İhtiyati haciz istiyen alacaklı hacizde haksız çıktığı taktirde borçlunun ve üçüncü şahsın bu yüzden uğrayacakları bütün zararlardan sorumlu ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 96. maddesinde yazılı teminatı vermeye mecburdur. Mahkemelerce genellikle alacağın %10 veya %15i oranında teminat ihtiyati haciz isteyen taraftan istenmektedir.

Alacak bir mahkeme kararına dayanıyorsa ihtiyati haciz kararı teminatsız verilebilir. Eğer alacak mahkeme kararı niteliğinde bir belgeye dayanıyorsa teminat ödenip ödenmeyeceği ihtiyati haciz talep edilen mahkemece değerlendirilir.

Mahkemece ihtiyati haciz kararı verilirken tarafların dinlenmesi zorunlu değildir. Ancak ihtiyati haczin reddine ilişkin karar gerekçeli olarak verilir ve bu karara karşı istinaf yoluna başvurulabilir.

II.İhtiyati Haciz Kararının Uygulanması:

Mahkemece borçlu hakkında ihtiyati haciz kararı verilmesi halinde; ihtiyati haciz kararının verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde alacaklının kararı veren mahkemenin yargı çevresindeki icra dairesinden kararın infazını istemesi gerekmektedir. Aksi halde ihtiyati haciz kararı kendiliğinden kalkar.

İhtiyati haciz kararında; alacaklının, yetkilisinin ve borçlunun adı, soyadı ve yerleşim yeri, haczin ne gibi belgelere dayanılarak ve ne miktar alacak için konulduğu, haciz konulmasının sebebi, haczolunacak şeyler, alacaklının zararın tazminiyle mükellef olduğu ve gösterilen teminatın nelerden ibaret bulunduğu yazılır.

Haksız şekilde ihtiyati haciz kararı verilmesi halinde kanun tazminat talep edilebileceğini düzenlemiştir.

İhtiyati haciz kararı, geçici bir hukuki koruma türü olduğundan mahkemede yaklaşık ispatın sağlanmış olması yeterlidir. İhtiyati haciz kararı verilebilmesi için yaklaşık ispat geçerli olmakla birlikte, Yargıtay yalnızca faturanın ihtiyati haciz kararı verilmesi için yeterli olmadığını kabul etmektedir. İhtiyati haciz kararının alınması konusunda hak kayıplarının önüne geçilebilmesi için, bu alanda bilgi sahibi, deneyimli ve uzman bir avukattan hukuki destek alınması taviye edilir.

III.Emsal Kararlar:

• Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 30.03.2015 Tarih ve 2828/4372 Sayılı ilamı;

‘’İhtiyati haciz taleplerinde tam bir ispatın aranmasının gerekmediği, yaklaşık ispatın yeterli olduğu da dikkate alındığında, hesap kat ihtarında belirtilen ve ödenmediği ileri sürülen alacak tutarı için alacaklı bankanın ihtiyati haciz talebinde bulunmasında yasaya aykırı bir yön bulunmadığı gözetilerek, ‘ihtiyati haciz talebinin kabulüne’ karar verilmesi gerekeceği’’ yönündedir.

• Yargıtay 19. Hukuk Dairesi’nin 17.06.2014 Tarih ve 8769/11351 Sayılı ilamı;

‘’Mahkemece, ‘faturanın tek başına muaccel bir alacağın varlığını ispata elverişli olmayıp, ihtiyati haciz isteyen tarafın alacağın varlığı konusunda kanaat oluşturacak başka deliller sunmaması’ dikkate alınarak ‘ihtiyati haciz isteminin reddine’ karar verilmesi gerektiği’’ yönündedir.